ប្រវត្តវិទ្យា

១- ចូរឲ្យនិយមន័យ ប្រវត្តិវិទ្យា ?

ចំៈ ប្រវត្តិវិទ្យា គឺជាវិទ្យាសាស្ត្រដែលសិក្សាពីបទពិសោធន៍អតីត-

កាលរបស់មនុស្ស។

២- ដូចម្តេចដែលហៅថា បុរាណវិទ្យា ?

ចំៈ បុរាណវិទ្យា គឺជាការសិក្សាពីវត្ថុ ឬ ព្រឹត្តិការណ៍ ដែលកើតឡើង

យូរយាណាស់មកហើយ ។ ការសិក្សានេះគេប្រើប្រាស់ទ្រឹស្តី វិទ្យាសាស្ត្រ

ដោយមិនប្រើសំណុំឯកសារនោះទេ ។

៣- តើប្រវត្តិវិទ្យាមានតួនាទី ឬ សារៈសំខាន់អ្វីខ្លះ ?

ចំៈ ប្រវត្តិវិទ្យាមានសារៈសំខាន់ដូចខាងក្រោម ៖

– អត្តសញ្ញាណជាតិ

– មុខងារសំខាន់១ក្នុងចំនោម៥

– ឲ្យស្គាល់ភាពជាពលរដ្ឋ

– ឲ្យស្គាល់វប្បធម៌សន្តិភាព

– ស្គាល់វប្បធម៌សន្តិភាព

– ស្គាល់វប្បធម៌សំខាន់របស់ដូនតា

– ឲ្យមានមោទនភាពចំពោះជាតិ ។

៤- តើការយល់ដឹងពី ប្រវត្តិសាស្ត្រ មានសារៈសំខាន់អ្វី ?

ចំៈ ធ្វើឲ្យយើងស្រឡាញ់ពីអរិយធម៌ កេរ្តិ៍ដំណែលដែលបុព្វបុរស បាន បន្សល់ទុក

និង ចេះថែរក្សាការពារកេរ្តិ៍ដំណែលនោះ ។

៥- តើ កុលាលភាជន៍ ជាឧបករណ៍ដូចម្តេច ?

ចំៈ គឺជា ឧបករណ៍ប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ ដូចជា ចាន ឆ្នាំង ពាង ឬ ជា

រូបបដិមាដែលគេធ្វើឡើងអំពី ដីដុត។

៦- តើស្ថានីយបុរេប្រវត្តិចែកចេញជាប៉ុន្មានតំបន់ ? អ្វីខ្លះ ?

តើតាមតំបន់និមួយៗបង្ហាញថា មនុស្សអាចធ្វើអ្វីខ្លះ ?

ចំៈ ស្ថានីយបុរេប្រវត្តិចែកជា ៣តំបន់ គឺ៖

– តំបន់ភ្នំ៖ បានបង្ហាញថាមនុស្សចេះធ្វើៈ

+ កុលាល ភាជន៍

+ ចុងព្រួញ ដែលធ្វើពីថ្មបំបែក/សំលៀង ឆ្អឹងសត្វ និង លោហធាតុ។

+ ចុងលំពែង និង ផ្លែដឹង…។

– តំបន់ខ្ពង់រាប៖ បានបង្ហាញថាមនុស្សចេះធ្វើៈ

+ កុលាលភាជន៍ មានលំអគំនូរ

+ ចេះធ្វើស្រែ

+ ចេះបរបាញ់សត្វ និង ចិញ្ចឹមសត្វ

– តំបន់វាលទំនាប៖ បានបង្ហាញថាមនុស្សចេះធ្វើៈ

+ កុលាលភាជន៍កាន់តែល្អជាងមុន

+ ចេះធ្វើកាំបិត លំពែង

+ កណ្តៀវ និង កញ្ជើ

+ ទូក និង រូបទូក

+ ស្ន ច្បូក ផ្លែសន្ទូច…។

៧- ចូររាប់ឈ្មោះស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រយ៉ាងហោចណាស់ឲ្យ បាន ៥ ស្ថានីយ៍ ?

ចំៈ មានដូចជា ៖ ស្រែស្បូវ – ល្អាងស្ពាន – ក្បាលរមាស – ព្រែកឆ្លូង

ភូមិមូល – សំរោងសែន – ម្លូរព្រៃ – អង្គរបុរី – អូកែវ … ។

៨- ចូររៀបរាប់ពីជីវភាពរបស់មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ?

ចំៈ មនុស្សបុរេប្រវត្តិចេះ ៖

– ធ្វើស្រែវស្សា ដាំបាយ នេសាទ ជក់ថ្នាំ និងដាំថ្នាំសម្រាប់ ជក់ ។

– បរបាញ់សត្វ ផ្សាំសត្វ និង ប្រើប្រាស់វត្ថុផ្សេងៗពីលោហៈ ធាតុ ដូចជា កាក់

បន្តោង កងដៃ កាវ ទំហូ ក្រវិល អង្កាំ ។

– លម្អកាយដោយគ្រឿងអលង្ការ ត្បាញសំពត់សម្រាប់ស្លៀក

ប្រើឧបករណ៍ភ្លេង ចេះប្រើទូក ។

៩- ចូរនិយាយពីការវិវត្តិន៍នៃផ្នត់គំនិតរបស់មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ?

ចំៈ ផ្នត់គំនិតរបស់មនុស្សបុរេប្រវត្តិ ៖

– ចេះគូរគំនូលម្អដោយប្រើពណ៌ នៅលើកុលាលភាជន៍ និង រូងភ្នំ ។

– ចេះយករូងភ្នំធ្វើលំនៅ និង រស់នៅក្នុងជីវភាពជាអ្នក បរបាញ់

និងបេះផ្លែឈើដែលមានស្រាប់នៅក្នុងព្រៃ ។

– ចេះធ្វើភូមិដ្ឋានផ្តុំគ្នា លើកកំពែងការពារភូមិ

– ចេះសង់ផ្ទះលើកជន្ទល ផ្សាំសត្វ នេសាទ និងការដាំដុះ

– ធ្វើស្រែវស្សាដោយមានគំនិតធ្វើនយោបាយទឹក

– ចេះប្រើគោ ក្របី

– ចេះប្រើទូក ធ្វើនាវាចរណ៍

– ចេះស្លលោហៈធាតុធ្វើ ឧបករណ៍សម្រាប់ប្រើប្រាស់ ។

១០- តើស្ថានីយបុរេប្រវត្តិសាស្ត្រ ណាដែលចាស់ជាងគេរបពួក មន-ខ្មែរ?

ចំៈ គឺ សា្ថនីយ ល្អាងស្ពាន នៅបាត់ដំបង មានអាយុ ៤២៩០ មុន គ.ស។

១១- ដូចម្តេចដែលហៅថា បុរេប្រវត្តិ ?

ចំៈ គឺ ជាសម័យដែលគ្មានអក្សរសម្រាប់កត់ត្រាព្រឹត្តិការណ៍ ឬជា

សម័យដែលគ្មាន ឯកសារសំណេរ ។

១២- ដូចម្តេចដែលហៅថា ប្រវត្តិសាស្ត្រសហសម័យ ?

ចំៈ គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រដែលទើបកើតថ្មីៗ ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងឡាយដែល

នៅមានឥទ្ធិពលដល់បច្ចុប្បន្ន ។

១៣- តើគេចែកសម័យប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរនាមុនអង្គរជាប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?

ចាប់ពីឆ្នាំណាដល់ឆ្នាំណា?សេដ្ឋកិច្ចសម័យនិមួយៗពឹងផ្អែកលើវិស័យអ្វី?

ចំៈ ចែកចេញជា២សម័យ៖

+ ហ្វុណន ប្រហែលពីឆ្នាំ ៥២ ដល់ ៥៥០ នៃ គ.ស ( ពីស.វទី១ ដល់ ទី៦

នៃគ្រឹស្តសករាជ ) ។

សេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកលើវិស័យ ពាណិជ្ជកម្ម ។

+ ចេនឡា ចាប់ពីឆ្នាំ ៥៥០ ដល់ ៨០០ នៃ គ.ស ( ពីចុងស.វទី៦ ដល់

ស.វទី៨ នៃ គ.ស ) ។

សេដ្ឋកិច្ចពឹងផ្អែកលើវិស័យ កសិកម្ម ។

<១៤- តើសម័យ ហ្វុណន និង ចេនឡា មានទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយ

ប្រទេសណាខ្លះ ?

ចំៈ ជាមួយ ឥណ្ឌា ចិន និង ចាម្ប និង ស្រីទ្វារវតីរបស់មននៅភាគ ខាងលិច ។

១៥- ហេតុអ្វីបានជាខ្មែរយើងមានឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រនៅសម័យ

ហ្វុណន ? ដោយសារអ្នកណា ?

ចំៈ ព្រោះដោយសារការចងក្រងឡើងដោយពឹងផ្អែកលើប្រភព

ឯកសារដែលចិនបានចងក្រង ។

១៦- តើចិន និង ឥណ្ឌាចូលមកខ្មែរតាំងពីពេលណា ?

ចំៈ តាំងពីស.វទី៣ ( ២៣០នៃគ.ស ) ។

១៧- តើស្តេចអង្គណាជាអ្នកចាប់ផ្តើម សម័យអង្គរ? អ្នកណាជាអ្នក

ផ្តើមមហិទ្ធិរិទ្ធិឲ្យព្រះអង្គ? តើព្រះអង្គបា្ររព្ធពិធី លេហដើម្បីអ្វី ?

ចំៈ គឺព្រះបាទ ជ័យវម៌ទី២ ។ អ្នកដែលផ្តើមមហិទ្ធិរិទ្ធិឲ្យព្រះអង្គគឺ

ព្រាហ្មហ៍ហិរណ្យទាម ។

ព្រះអង្គប្រារព្ធពិធីលេហក្នុងគោលបំណង ៖

+ ទី១សូមកុំឲ្យប្រទេសកម្ពុជាចំណុះជ្វា

+ ទី២ដើម្បីប្រតិស្ឋាន ឬ ទេវាភិសេក ជាទេវរាជ

+ ទី៣ដើម្បីលើកឋានៈព្រះអង្គនឹងទាយាទទាំងអស់

នៅពេលអនាគតឡើងជាស្តេចចក្រពត្តិ

+ ទី៤ដើម្បីតែងតាំងព្រាហ្មណ៍ សិវកៃវល្យ ដែលជា

បុរោហិតទីមួយនៅពេលនោះ ។

១៨- តើសម័យអង្គរចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំណាដល់ឆ្នាំណា ?

ចំៈ ចាប់ពីឆ្នាំ ៨០២ ដល់ឆ្នាំ ១៤៣២ នៃគ្រឹស្កសករាជ ។

១៩- តើគេបែងចែកវណ្ណៈដូចម្តេច នៅសម័យអង្គរ ?

ចំៈ វណ្ណៈនៅសម័យអង្គរ៖

– ស្តេច រាជវង្សានុវង្ស

– មន្ត្រី

– អ្នកមាន

– ពួកបុព្វជិត

– ប្រជាជនធម្មតា

– ពួកខ្ញុំបម្រើ

២០.១- តើការរៀនពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ អ្វីដែលធ្វើឲ្យយើងមានមោទនភាព

ចំពោះជាតិខ្មែរ ?

ចំៈ អ្វីដែលធ្វើឲ្យយើងមានមោទនភាពគឺ ៖

– ខ្មែរជាអ្នកពូកែច្នៃប្រឌិត ព្រោះមានវត្តមានគ្រាប់ឈាម Hemoglobin E ។

– ខ្មែរពូកែទាំងប្រាជ្ញា និង ហត្ថកម្ម ជាក់ស្តែង សំណង់ប្រាសាទ

រាប់ពាននៅពាសពេញប្រទេស ។

– ខ្មែរមានកម្រងច្បាប់តាំងពីបុរាណមក ដូចជា ច្បាប់គ្រប់គ្រង ប្រទេស

ច្បាប់គ្រប់គ្រងសត្វជាដើម ។

– របាយការណ៍ប្រលងបាក់ឌុបនៅ កូសាំងស៊ីន បង្ហាញថា ខ្មែរ

តែងនៅលើជានិច្ច ។

២០- ផ្លូវគមនាគមន៍នៅសម័យអង្គរមានប៉ុន្មានខ្សែ ?

ចំៈ មាន ៥ ខ្សែ ៖

– ផ្លូវខាងកើត ពីអង្គរ ទៅ សំបូរព្រៃគុក

– ផ្លូវឥសាន ពីអង្គរ ទៅ វិឆ័យ / ប្រទេសចាម្ប

– ផ្លូវជើង ពីអង្គរ ទៅ ក្រុងនានា និង មកអង្គរវិញ

– ផ្លូវពាយព្យ ពីអ្គរ ទៅ ភិម៉ៃ

– ផ្លូវលិច ពីអង្គរ ទៅ ស្តុកកក់ធំ

២១- មូលហេតុអ្វីដែលធ្វើឲ្យអរិយធម៌អង្គរធ្លាក់ចុះ ?

ចំៈ ដោយសារ ៖

+ គ្រោះរាំងស្ងួត

– បារាយណ៍គោក

– ប្រព័ន្ធធារាស្ត្រខូចខាត

– បរាជ័យកសិកម្ម

+ ការរីកចម្រើនពាណិជ្ជកម្មតាមទន្លេមេគង្គ ធ្វើឲ្យព្រះបាទ

ពញាតលើករាជធានីចេញពីអង្គរ ( 1432 )

២២- តើស្តេចអង្គណាដែលអ្នកចាប់ផ្តើមកសាងនូវវប្បធម៌សន្តិភាព ?

ហើយរៀបរាប់ពីការកសាងវប្បធម៌សន្តិភាព ?

ចំៈ ព្រះមហាក្សត្រដែលកសាងនូវវប្បធម៌សន្តិភាព គឺ ព្រះបាទ ជ័យជេដ្ឋាទី៣ ឬ

ជ័យជេដ្ឋាអង្គសូរ ។ ក្នុងការរាជរបស់ព្រះអង្គ ព្រះអង្គ

គ្រប់គ្រងប្រទេសដោយប្រើច្បាប់ជាធំមិនប្រើអំណាច

ហើយព្រះអង្គបានបញ្ជាឲ្យរៀបចំឡើងវិញនូវច្បាប់ផ្សេងៗ ទៀត ។ ព្រះអង្គជា ក្សត្រ

ដែលមានការអត់អោន មិនស្តាប់តាមការ ចាក់ចុត គឺ ព្រះអង្គរក

ហេតុផលច្បាស់លាស់ ។ ដើម្បីកុំឲ្យមាន ជំលោះក្នុងរាជវង្ស ព្រះអង្គ

បានដាក់រាជ្យសម្បត្តិ ប្រគល់ទៅឲ្យ ក្មួយដែលជាបុត្ររបស់ស្តេចអង្គមុន ។